MAD-PASCAL 1.6.3

Tebe/Madteam (2020-01-04)

WPROWADZENIE

Wstęp

Mad-Pascal (MP) jest 32-bitowym kompilatorem Turbo Pascala dla Atari XE/XL. W założeniu jest kompatybilny z Free Pascal Compilatorem (FPC) (przełącznik -MDelphi powinien być aktywny), co oznacza możliwość otrzymanie kodu uruchomieniowego dla XE/XL, PC i każdej innej platformy dla której istnieje FPC. MP nie jest portem FPC, został napisany na podstawie kompilatorów SUB-Pascal (2009), XD-Pascal (2010), których autorem jest Vasiliy Tereshkov (vtereshkov@mail.ru).

Program który zadziała na Atari może mieć problem na PC jeśli np. nie zaincjowaliśmy wskaźników adresem zmiennej, będziemy próbowali zapisywać coś pod adresem $0000 (błąd ochrony pamięci). Mocną stroną MP jest szybka i wygodna możliwość dołączania wstawek assemblerowych. Program z wstawkami ASM nie będzie działał na innej platformie niż XE/XL. MP wykorzystuje 64KB pamięci podstawowej, korzystanie z pamięci rozszerzonej udostępnia TMemoryStream.

Alokacja zmiennych jest statyczna, nie ma dynamicznego zarządzania pamięcią. Parametry przekazywane do funkcji i procedur są przez wartość, zmienną lub stałą.

Dostępne są:

  • If, Case, For, While, Repeat statements.
  • Compound statements.
  • Label, Goto statements.
  • Arithmetic and boolean operators.
  • Procedures and functions with up to 8 parameters. Returned value of a function is assigned to a predefined RESULT variable.
  • Static local variables.
  • Primitive data types (all types except the ShortReal/Real type are compatible. Pointers are dereferenced as pointers to Word):
    • Cardinal, Word, Byte, Boolean
    • Char, String, PChar
    • Integer, SmallInt, ShortInt
    • Pointer, File
    • ShortReal, Real (fixed-point)
    • Single (IEEE-754) [Float]
  • One-dimensional and Two-dimensional arrays (with zero lower bound) of any primitive type. Arrays are treated as pointers to their origins (like in C) and can be passed to subroutines as parameters.
  • Predefined type string [N] which is equivalent to array [0..N] of Char.
  • Type aliases.
  • Records.
  • Objects.
  • Separate program modules.
  • Recursion.

  • Free Pascal Reference Guide
  • MadPascal AtariArea forum (PL)
  • MadPascal AtariAge forum (ENG)
  • MadPascal examples
  • Atari XE/XL Pascal Compilers


    Kompilacja

    Aby skompilować źródło Mad-Pascala, można użyć kompilatora z Delphi, jeśli ktoś ma akurat zainstalowane środowisko Delphi 7.0 lub nowsze.

    Innym sposobem, bardziej multi platformowym jest użycie kompilatora z pakietu Free Pascal Compiler (FPC), który można pobrać ze strony http://www.freepascal.org/

    Uruchamiamy instalator, wybieramy katalog w którym zostanie zainstalowany FP. Ważne jest aby nie używać w nazwie katalogu znaku wykrzyknika '!' czy innych nie standardowych znaków. Jeśli nie uda nam się skompilować żadnego pliku, najpewniej winna jest nie standardowa nazwa ścieżki. Linia komend uruchamiająca kompilację może wyglądać następująco (wielkość liter w nazwach parametrów ma znaczenie): 
    fpc -Mdelphi -v -O3 mp.dpr


  • -Mdelphi     pozwala kompilować plik w formacie Delphi

  • -v           wyświetla wszystkie komunikaty błędów i ostrzeżeń

  • -O3          dokonuje optymalizacji kodu


    • SPOSÓB UŻYCIA

    Przełączniki kompilatora

     
    Syntax: mp source [switches]

-d:address      tryb diagnostyczny
-define:symbol  definiowanie symbolu
-ipath:<x>      dodatkowa ścieżka poszukiwań
-code:$address  adres uruchomienia programu
-data:$address  adres pamięci dla zmiennych, tablic
-stack:$address adres pamięci dla stosu programowego (64 bajty)
-zpage:$address adres na stronie zerowej dla zmiennych (24 bajty)

    -d
    Użycie przełącznika -d powoduje wygenerowanie dodatkowego pliku z informacją o wszystkich użytych zmiennych, procedurach, funkcjach.

    Domyślnym rozszerzeniem pliku wynikowego jest *.A65, plik taki assemblujemy z użyciem Mad-Assemblera (dodatkowo ustawiamy ścieżkę poszukiwań na -i:base), np.: 

     mads source.a65 -x -i:base
    Przełącznik -x (Exclude unreferenced procedures) pozwoli wygenerować najkrótszy kod wynikowy dla 6502.


    Kody wyjścia

     
    3 = bad parameters, compiling not started
2 = error occured
0 = no errors
    Komunikaty ostrzeżenia nie powodują zmiany wartości kodu wyjścia.


    SKŁADNIA

    Komentarze

         Comments

    W MP do oznaczenia komentarza jednoliniowego służą znaki '//', dla wieloliniowego klamry { }, lub (* *). 

     // to jest komentarz
 inc(a); // to jest komentarz
 
 (* komentarz *)
 
 (*

  komentarz
 
 *)

 { to 
   jest
   komentarz
 }


    Zarezerwowane słowa

     Zarezerwowane rozkazy: 
    absolute
and
array
asm
begin
case
const
div
do
downto
else
end
file
for
function
if
implementation
interface
main
mod
not
of
or
procedure
program
record
repeat
shl
shr
stack
string
then
to
type
unit
until
uses
var
while
xor
    Zarezerwowane stałe: 
    pi
true
false


    WYRAŻENIA

    Expression

    Liczby

         Numbers

  • zapis decymalny: 
     -100
 -2437325
 1743
  • zapis hexadecymalny: 
     $100
 $e430
 $000001
  • zapis binarny: 
     %0001001010
 %000000001
 %001000
  • zapis kodami ATASCII: 
     'a'
 'fds'
 'W'
 #65#32#65
 #$9b


    Operatory

         Arithmetic operators 
    +   Addition
-   Subtraction
*   Multiplication
/   Division
DIV Integer division
MOD Remainder
    Logical operators 
    NOT Bitwise negation (unary)
AND Bitwise and
OR  Bitwise or
XOR Bitwise xor
SHL Bitwise shift to the left
SHR Bitwise shift to the right
    Boolean operators 
    NOT logical negation (unary)
AND logical and
OR  logical or
XOR logical xor
    Relational operators 
    =   Equal
<>  Not equal
<   Less than
>   Greater than
<=  Less than or equal
>=  Greater than or equal


    DYREKTYWY KOMPILATORA

    Compiler directives

    Zapis dyrektyw kompilatora ma postać:

    • {$dyrektywa parametry}
    • {$lista_dyrektyw_przełącznikowych}
    Dyrektywa stanowi komentarz, w którym pierwszy znak $ odróżnia zwykły komentarz, od dyrektywy kompilatora.

    CONDITIONAL {$IFDEF label}, {$IFNDEF label}, {$ELSE}, {$ENDIF}, {$DEFINE label}, {$UNDEF label}

         Conditional compilation 
    {$define test}

const
	{$ifdef test}
	a=1;
	{$else}
	a=2;
	{$endif}
    Z poziomu assemblera dostęp do zdefiniowanych etykiet $DEFINE możliwy jest przez MAIN.@DEFINES.label

    FASTMUL {$F page}

     Seriously fast multiplication (8-bit and 16-bit) 
    {$f $70}  // fastmul at $7000

    Alternatywne procedury szybkiego mnożenia dla typu BYTE, SHORTINT, WORD, SMALLINT, SHORTREAL. Procedury zajmują 2KB i są umieszczane od adresu PAGE*256.


    IOCHECK {$I+} {$I-}

     Input/Output checking 
    {i+}  IOCHECK ON  default
{i-}  IOCHECK OFF

    Dla {$i+} w przypadku wystąpienia błędów transmisji I/O (RESET, REWRITE, BLOCKREAD, BLOCKWRITE, CLOSE) wykonywany program zostaje zatrzymany, generowany jest komunikat błędu 'ERROR xxx'. Wyłączenie IOCHECK {$i-} przydaje się gdy chcemy sprawdzić istnienie pliku na dysku, np.: 

    function FileExists(name: TString): Boolean;
var f: file;
begin

  {$I-}     // io check off
  Assign (f, name);
  Reset (f);
  Result:=(IoResult<128) and (length(name)>0);
  Close (f);
  {$I+}     // io check 

end;
    W blokach PROCEDURE, FUNCTION dyrektywa IOCHECK jest zasięgu lokalnego, po zakończeniu kompilacji takiego bloku przywracana jest wartość IOCHECK która została określona poza takim blokiem.


    {$INCLUDE %DATE%}

     Include DATE

    Dyrektywa dołączenia tekstu z aktualną datą kompilacji.


    {$INCLUDE %TIME%}

     Include TIME

    Dyrektywa dołączenia tekstu z aktualnym czasem kompilacji.


    INCLUDE {$I filename}, {$INCLUDE filename}

     Include file

    Dyrektywa dołączenia tekstu zawartego w pliku.


    LIBRARY PATH {$LIBRARYPATH path1;path2;...}

     Specify library path

    Dyrektywa pozwalająca wskazać dodatkowe ścieżki poszukiwań dla bibliotek (unit).


    INFO {$INFO user_defined}

     Generate info message


    WARNING {$WARNING user_defined}

     Generate warning message


    ERROR {$ERROR user_defined}

     Generate error message


    RESOURCE {$R filename}, {$RESOURCE filename}

         Include resource

    RCLABEL RCTYPE RCFILE [PAR0 PAR1 PAR2 PAR3 PAR4 PAR5 PAR6 PAR7]

    Dyrektywa dołączenia pliku z zasobami. Plik zasobów jest plikiem tekstowym, każdy jego kolejny wiersz powinien składać się z trzech pól rozdzielonych "białym znakiem": etykieta RCLABEL (jej deklaracja musi znaleźć się także w programie), typ zasobów RCTYPE, lokalizacja pliku RCFILE. Aktualnie w pliku BASE\RES6502.ASM znajdują się makra do obsługi 10 typów zasobów RCTYPE:

    RCDATA dowolny typ danych
    RCASM plik w assemlerze, który zostanie dołączony i zasemblowany
    DOSFILE plik z nagłówkiem Atari DOS, adres ładowania takiego pliku powiniem być identyczny jak RCLABEL
    RELOC plik relokowalny w formacie MadAssemblera, plik zostanie poddany relokacji pod wskazany adres RCLABEL
    RMT plik modułu Raster Music Tracker-a, plik zostanie poddany relokacji pod wskazany adres RCLABEL
    MPT plik modułu Music ProTracker-a, plik zostanie poddany relokacji pod wskazany adres RCLABEL
    CMC plik modułu Chaos Music Composer-a, plik zostanie poddany relokacji pod wskazany adres RCLABEL
    RMTPLAY player dla modułu RMT, jako RCFILE podajemy plik *.FEAT oraz dodatkowo PAR0 tryb playera 0..3 
    	
0 => compile RMTplayer for 4 tracks mono
1 => compile RMTplayer for 8 tracks stereo
2 => compile RMTplayer for 4 tracks stereo L1 R2 R3 L4
3 => compile RMTplayer for 4 tracks stereo L1 L2 R3 R4
    MPTPLAY player dla modułu MPT
    CMCPLAY player dla modułu CMC
    XBMP plik Windows Bitmap (8 BitsPerPixel) ładowany do pamięci VBXE pod wskazany adres RCLABEL od indeksu koloru PAR0 w palecie kolorów VBXE nr 1 
    Przykład:

bmp1  RCDATA   'pic.mic'

msx   MPT      'porazka.mpt'

play  RMTPLAY   'modul.feat' 1

bmp   XBMP     'pic.bmp' 80


    CONSTANTS

    Ordinary constants

    Do deklaracji stałych CONST służy znak '='. Dopuszczalne jest użycie operatorów +, -, *, /, not, and, or, div, mod, ord, chr, sizeof, pi

    Const  
  e = 2.7182818;       { Real type constant }
  f : single = 3.14;   { Single type constant }
  a = 2;               { Ordinal BYTE type constant }
  c = '4';             { Character type constant }
  s = 'atari';         { String type constant } 
  sc = chr(32);
  ls = SizeOf(cardinal);  

  x: word = 5;         { wymuszenie typu stałej }


    TYPES

    Typy porządkowe

         Typ porządkowy
    Ordinal types

    Type Range Size in bytes
    BYTE 0 .. 255 1
    SHORTINT -128 .. 127 1
    WORD 0 .. 65535 2
    SMALLINT -32768 .. 32767 2
    CARDINAL 0 .. 4294967295 4
    LONGWORD 0 .. 4294967295 4
    DWORD 0 .. 4294967295 4
    UINT32 0 .. 4294967295 4
    INTEGER -2147483648 .. 2147483647 4
    LONGINT -2147483648 .. 2147483647 4

    Typy logiczne

         Boolean types

    Name Size Ord(True)
    BOOLEAN 1 1

    Typy wyliczeniowe

         Enumeration types

    Typ wyliczeniowy w MP został zaimplementowany w podstawowej postaci, tzn.: 

    Type  
  Days = (monday,tuesday,wednesday,thursday,friday,  
          saturday,sunday);

  Joy = (right_down = 5, right_up, right, left_down = 9, left_up, left, down = 13, up, none);

    Typ wyliczeniowy przechowywany jest tylko w pamięci kompilatora MP, do pliku wynikowego nie zostaną zapisane jakiekolwiek informacje dotyczące pól typu wyliczeniowego. Dopuszczalne jest użycie komendy ORD, SIZEOF oraz rzutowania dla typu wyliczeniowego. 

    var
   d: Days;
	
   d:=friday;
   writeln(ord(d));
   writeln(ord(sunday));
   writeln(sizeof(days));
   writeln(sizeof(monday));
   
   d:=days(20);
   
   case d of
    sunday: writeln('sunday');
   end;

    Aktualnie kompilator MP nie sprawdzi poprawności typów wyliczeniowych dla operacji IF ELSE.


    Typy rzeczywiste

         Real types

    Type Range Size in bytes
    SHORTREAL (Q8.8) -128..127 2
    REAL (Q24.8) -8388607..8388608 4
    SINGLE (IEEE-754) 1.5E-45 .. 3.4E38 4
    FLOAT (IEEE-754) 1.5E-45 .. 3.4E38 4

    Konwersja typu FLOAT / SINGLE do liczby całkowitej dostępna jest tylko w zakresie INTEGER. Typ INTEGER nie pozwoli zaprezentować maksymalnej wartości 3.4E38 typu FLOAT / SINGLE.


    Typy znakowe

         Char
    Short strings

    Type Range Size in bytes
    CHAR ATASCII (0 .. 255) 1
    STRING 1 .. 255 256
    PCHAR 0 .. 65535 2

    Ciąg znaków STRING reprezentowany jest jako tablica o możliwym maksymalnym rozmiarze [0..255]. Pierwszym bajtem takiej tablicy [0] jest długość ciągu z zakresu 0..255. Od bajtu [1..] zaczyna się właściwy ciąg znaków.

    Ciąg znaków PCHAR reprezentowany jest przez wskaźnik do typu CHAR. Znakiem końca ciągu PCHAR jest znak #0.

    Dopuszczalne jest użycie dodatkowych znaków po końcowym apostrofie, takich jak '*', '~'. Znak '*' oznacza ciąg w inwersie, tylda '~' ciąg w kodach ANTIC-a.

    Innym sposobem modyfikacji wyprowadzanych znaków jest użycie systemowej zmiennej TextAttr, każdy znak wyprowadzany na ekran jest zwiększany o wartość TextAttr (domyślnie = 0). 

     a: string = 'Atari'*;         // ciąg znaków w inwersie
 b: string = 'Spectrum'~;      // ciąg znaków w kodach ANTIC-a
 c: char = 'X'~*;              // znak w inwersie, kodach ANTIC-a


    Wskaźniki

         Pointers

    Type Range Size in bytes
    POINTER 0 .. 65535 2

    Wskaźniki w MP mogą być typowane i bez określonego typu, np.: 

     a: ^word;         // wskaźnik typowany na słowo
 b: pointer;       // wskaźnik bez typu

    Niezaincjowany wskaźnik najczęściej będzie miał adres $0000, należy zadbać aby przed jego wykorzystaniem zaincjować go adresem odpowiedniej zmiennej, np.: 

     a := @tmp;         // wskaźnikowi A zostaje przypisany adres zmiennej TMP

    Jeśli tego nie zrobimy to w przypadku uruchomienia takiego programu na PC spowodujemy błąd ochrony pamięci 'Access Violation'.

    Zwiększanie wskaźnika przez INC zwiększy go o rozmiar typu na jaki wskazuje. Zmniejszenie wskaźnika przez DEC zmniejszy go o rozmiar typu na jaki wskazuje. Jeśli typ jest nieokreślony, wówczas domyślną wartością zwiększania/zmniejszanie będzie 1.


    Tablice

    Static Arrays

    Tablice w MP są tylko statyczne, jednowymiarowe lub dwuwymiarowe z początkowym indeksem =0, np.: 

    var tb: array [0..100] of word;
var tb2: array [0..15, 0..31] of Boolean;

    W przypadku początkowego indeksu innego niż zero zostanie wygenerowany błąd 'Error: Array lower bound is not zero'.

    W pamięci tablica reprezentowana jest przez wskaźnik (POINTER), wskaźnik jest adresem tablicy w pamięci (WORD). Najszybszą metodą odwołania się do tablicy z poziomu assemblera jest zastosowanie przedrostka 'ADR.', np.: 
    asm
{ lda adr.tb,y   ; bezpośrednie odwołanie do tablicy TB
  lda tb         ; odwołanie do wskaźnika tablicy TB
};

    Kompilator generuje kod dla tablic zależnie od ich deklaracji:

    array [0..255] of byte
    array [0..127] of word
    array [0..63] of cardinal    		 Gdy liczba bajtów zajmowanych przez tablicę nie przekracza 256 bajtów generowany jest najszybszy kod odwołujący się bezpośrednio do adresu tablicy (przedrostek ADR.) z pominięciem wskaźnika. Dla takiej tablicy nie ma możliwości zmiany adresu. 
     ldy #118
 lda adr.tb,y
    array [0..0] of type Gdy liczba elementów tablicy wynosi '1' jest ona traktowana specjalnie. Generowany kod odwołuje się do tablicy poprzez wzkaźnik. Istnieje możliwość ustalenia nowego adresu takiej tablicy. 
     lda TB
 add I
 tay
 lda TB+1
 adc #$00
 sta bp+1
 lda (bp),y
    array [0..255+1] of byte
    array [0..127+1] of word
    array [0..63+1] of cardinal    		 Gdy liczba bajtów zajmowanych przez tablicę przekracza 256 bajtów generowany kod odwołuje się do tablicy poprzez wskaźnik. Istnieje możliwość ustalenia nowego adresu takiej tablicy. 
     lda TB
 add I
 tay
 lda TB+1
 adc #$00
 sta bp+1
 lda (bp),y


    Rekordy

    Record types

    W pamięci rekord reprezentowany jest przez wskaźnik (POINTER). 

    type
    TPoint = record x,y: byte end;

var px: TPoint;
    Domyślnie rekordy w MP są typu PACKED.

    Jeśli zależy nam na zachowania kompatybilności z FPC należy dodatkowo poprzedzić słowo 'record' słowem 'packed'.
    Bez tego rozmiar pamięci jaki zajmuje rekord będzie mógł się różnić, bęzie mniej zajmował pamięci na Atari XE/XL, potencjalnie więcej o kilka bajtów na PC. 

    type
    TPoint = packed record x,y: byte end;

var px: TPoint;
    Dostęp do pól rekordu z poziomu asm: 
     mwa px bp2
 ldy #px.x-DATAORIGIN
 lda (bp2),y


    Obiekty

    Objects types

    Obiekty to rekordy z dodatkowymi metodami. W pamięci obiekt reprezentowany jest przez wskaźnik (POINTER). 

    type
	TRMT = Object

	player: pointer;
	modul: pointer;

	procedure Init(a: byte); assembler;
	procedure Play; assembler;
	procedure Stop; assembler;

	end;


    Pliki

    File types

    Typ FILE reprezentuje uchwyt do pliku oraz definiuje rozmiar rekordu. 

    type
 ftype = array [0..63] of cardinal;

var f: file;               // rekord domyślny =128 bajtów
    f: file of byte;       // rekord 1 bajt
    f: file of ftype;      // rekord 256 bajtów (ftype = 64 * 4)
    W pamięci XE/XL uchwyt FILE reprezentowany jest przez wskaźnik (POINTER) do tablicy o strukturze (rozmiar 12 bajtów): 
    .struct	s@file
pfname   .word		; pointer to string with filename
record   .word		; record size
chanel   .byte		; channel *$10
eof      .byte		; EOF status
buffer   .word		; load/write buffer
nrecord  .word		; number of records for load/write
numread  .word		; pointer to variable, length of loaded data
.ends

    Do procedur, funkcji typ FILE może być przekazywany tylko jako zmienna (VAR).


    INSTRUKCJE WARUNKOWE

    CASE OF ELSE

         The Case statement

    Obecnie Mad Pascal akceptuje dla zmiennej CASE typy tylko o długości 1 bajta: SHORTINT, BYTE, CHAR, BOOLEAN

     case a of             // dla zmiennej A typu CHAR
  'A'..'Z': begin end;
  '0'..'9': begin end;
   '+','*': begin end;
 end;


    IF THEN ELSE

     The If..then..else statement

    Instrukcje warunkowe IF mogą być zagnieżdżane. Wykorzystywane jest to przy budowie bardziej złożonych warunków.


    INSTRUKCJE ITERACYJNE

    FOR TO DOWNTO DO

         The For..to/downto..do statement 
    FOR zmienna := { wartość początkowa } TO { wartość końcowa } DO { instrukcje do wykonania }
FOR zmienna := { wartość końcowa } DOWNTO { wartość początkowa } DO { instrukcje do wykonania }
    Instrukcja ta służy do organizacji obliczeń, które będą wykonywane z góry określoną liczbę razy. Zmienna sterująca musi być identyfikatorem typu porządkowego, a oba wyrażenia powinny być zgodne w sensie przypisania z typem zmiennej sterującej. W czasie realizacji pętli TO zmiennej sterującej przypisywana jest następna wartość w danym typie, w pętli DOWNTO poprzednia. Zabroniona jest "ręczna" zmiana wartości zmiennej sterującej. W przypadku takiej próby MP nie zasygnalizuje błędu.

    Kompilator dba o to aby nie wystąpiła pętla bez końca, dlatego można bez obaw stosować taką pętlę: 

     for i:=0 to 255 do writeln(i);    // dla zmiennej I typu BYTE


    WHILE DO

     The While..do statement 
    while { warunek } do
{ instrukcja do wykonania }
    Konstrukcja ta służy do organizacji obliczeń, które będą wykonywane tak długo jak wyrażenie znajdujące się po słowie WHILE jest prawdą. Tak skonstruowana pętla może nie zostać wykonana ani razu. 
     while BlitterBusy do;   // oczekiwanie na zakończenie działania blittera VBXE

    Ograniczenia dla instrukcji WHILE: 
     while i<=255 do inc(i); // pętla bez końca gdy zmienna I typu BYTE


    REPEAT UNTIL

     The Repeat..until statement 
    repeat
  { instrukcje do wykonania }
until { warunek zakończenia }
    Instrukcja ta wykonuje cyklicznie inne instrukcje zawarte pomiędzy słowami REPEAT i UNTIL do momentu gdy wyrażenie znajdujące się za słowem UNTIL nie przyjmie wartości PRAWDA (czyli TRUE).

    Efekt zastosowania pętli REPEAT jest bardzo podobny do działania pętli WHILE. Pętla ta także może być wykonywana ogromną liczbę razy. Jedyna różnica polega na tym, że w pętli REPEAT warunek zakończenia sprawdzany jest dopiero po wykonaniu instrukcji. Oznacza to, że pętla REPEAT zawsze będzie wykonana co najmniej raz. Dopiero po tej iteracji program sprawdzi, czy można zakończyć działanie pętli. W przypadku pętli WHILE warunek jest sprawdzany bezpośrednio przed jej wykonaniem, co w rezultacie może spowodować, że taka pętla nigdy niezostanie wykonana. 

     i:=0;
 repeat
 inc(i);
 until i=0;		 // pętla wykona się 256 razy


    PROCEDURY I FUNKCJE

    Procedure

         Procedure declaration

    MP pozwala na przekazanie do procedury maksymalnie 8 parametrów. Są dostępne trzy sposoby przekazywania parametrów - przez wartość, stałą (CONST) i zmienną (VAR). Możliwe jest użycie modyfikatora OVERLOAD w celu przeciążenia procedur.

    Dostępne modyfikatory procedur: OVERLOAD, ASSEMBLER, FORWARD, REGISTER, INTERRUPT.

    Możliwa jest rekurencja procedur, pod warunkiem że parametry procedury będą przekazywane przez wartość, będą typu prostego - porządkowego. Typ rekordowy, wskaźnikowy nie będzie właściwie alokowany w pamięci.


    Function

     Function declaration

    MP pozwala na przekazanie do funkcji maksymalnie 8 parametrów. Są dostępne trzy sposoby przekazywania parametrów - przez wartość, stałą (CONST) i zmienną (VAR). Wynik funkcji zwracamy przypisując go do nazwy funkcji lub korzystając z automatycznie deklarowanej zmiennej RESULT, np.: 

    function add(a,b: word): cardinal;
begin

 Result := a+b;

end;


function mul(a,b: word): cardinal;
begin

 mul := a*b;

end;
    Dostępne modyfikatory funkcji: OVERLOAD, ASSEMBLER, FORWARD, REGISTER, INTERRUPT (nie zalecane dla funkcji).

    Możliwa jest rekurencja funkcji, pod warunkiem że parametry funkcji będą przekazywane przez wartość, będą typu prostego - porządkowego. Typ rekordowy, wskaźnikowy nie będzie właściwie alokowany w pamięci.


    MODYFIKATORY PROCEDUR I FUNKCJI

    ASSEMBLER

     Procedury/Funkcje oznaczona przez ASSEMBLER mogą składać się tylko z bloku ASM. Kompilator nie dokonuje analizy składni takich bloków, traktuje je jak komentarz, ewentualne błędy zostaną wychwycone dopiero podczas asemblacji. 
    procedure color(a: byte); assembler;
asm
{	mva a 712
};
end;

    OVERLOAD

     Procedury/Funkcje przeciążone rozpoznawane są na podstawie listy parametrów. 
    procedure suma(var i: integer; a,b: integer); overload;
begin
 i := a+b;
end;

procedure suma(var i: integer; a,b,c: integer); overload;
begin
 i := a+b+c;
end;

function fsuma(a,b: word): cardinal; assembler; overload;
asm
{
 adw a b result
};
end;

function fsuma(a,b: real): real; overload;
begin
 Result := a+b;
end;

    FORWARD

     Jeżeli chcemy aby procedura/funkcja była zadeklarowana za miejscem jej pierwszego wywołania, należy użyć modyfikator FORWARD. 
    procedure nazwa [(lista-parametrów-formalnych)]; forward;

...
...
...

procedure nazwa;
begin
end;

    REGISTER

     Użycie modyfikatora REGISTER spowoduje że trzy pierwsze parametry formalne procedury/funkcji będą umieszczone na stronie zerowej, w 32-bitowych rejestrach programowych, odpowiednio EDX, ECX, EAX. 
    procedure nazwa (a,b,c: cardinal); register;

// a = edx
// b = ecx
// c = eax

    INTERRUPT

     Procedury/Funkcje oznaczone przez INTERRUPT kompilator będzie kończył rozkazem RTI (standardowo RTS). Niezależnie czy w programie wystąpi wywołanie takiej procedury/funkcji kompilator zawsze wygeneruje dla niej kod. Zaleca się używanie bloku ASM w przypadku takich procedur/funkcji, w innym przypadku stos programowy Mad Pascala zostanie zniszczony, co może doprowadzić do niestabilnego działania programu, łącznie z zawieszeniem się komputera. Na wejściu procedury/funkcji oznaczonej przez INTERRUPT programista musi zadbać o zachowanie rejestrów CPU (A, X, Y), na wyjściu o przywrócenie stanu takich rejestrów, kompilator ogranicza się tylko do wstawienia końcowego rozkazu RTI. 
    procedure dli; interrupt;
asm
{	pha

	lda #$c8
	sta wsync
	sta $d01a

	pla 
};
end;             // rozkaz RTI zostanie wstawiony automatycznie


    UNITS

    Units
    Moduły

    Moduły (UNIT) w MP składają się z sekcji INTERFACE (wymagany), IMPLEMENTATION (wymagany), INITIALIZATION (opcjonalny). 
    unit test;

interface

type	TUInt24 =
	record
		byte0: byte;
		byte1: byte;
		byte2: byte;
	end;

const
	LoRes = 1;
	MedRes = 2;
	HiRes = 3;

	procedure Print(a: string);

implementation

uses test2;

procedure Print(a: string);
begin

 writeln(a);

end;

end.

    BIBLIOTEKA PODSTAWOWA

    W katalogu 'LIB' Mad-Pascala znajdują się potrzebne do kompilacji podstawowe moduły (unit), takie jak SYSTEM, CRT, GRAPH, SYSUTILS, MATH, DOS. W programie wybierane są przez instrukcję USES, np.: 
    uses crt, sysutils;
    Moduł SYSTEM jest domyślnie dopisywany do listy USES i kompilowany jako pierwszy.

    SYSTEM

         Reference for unit 'System': Procedures and functions

    [ Constants ]

    M_PI_2           = 6.283285;  // pi * 2
D_PI_2           = 1.570796;  // pi / 2
D_PI_180         = 0.017453;  // pi / 180

mGTIA            = 0;
mVBXE            = $80;
WINDOW           = $10;
NARROW           = $20;


VBXE_XDLADR      = $0000;     // XDLIST
VBXE_MAPADR      = $1000;     // COLOR MAP ADDRESS
VBXE_BCBADR      = $0100;     // BLITTER LIST ADDRESS
VBXE_OVRADR      = $5000;     // OVERLAY ADDRESS
VBXE_WINDOW      = $B000;     // 4K WINDOW $B000..$BFFF

iDLI             = 0;
iVBL             = 1;

CH_DELCHR        = $FE;
CH_ENTER         = $9B;
CH_ESC           = $1B;
CH_CURS_UP       = 28;
CH_CURS_DOWN     = 29;
CH_CURS_LEFT     = 30;
CH_CURS_RIGHT    = 31;

CH_TAB           = $7F;
CH_EOL           = $9B;
CH_CLR           = $7D;
CH_BEL           = $FD;
CH_DEL           = $7E;
CH_DELLINE       = $9C;
CH_INSLINE       = $9D;

COLOR_BLACK      = $00;
COLOR_WHITE      = $0e;
COLOR_RED        = $32;
COLOR_CYAN       = $96;
COLOR_VIOLET     = $68;
COLOR_GREEN      = $c4;
COLOR_BLUE       = $74;
COLOR_YELLOW     = $ee;
COLOR_ORANGE     = $4a;
COLOR_BROWN      = $e4;
COLOR_LIGHTRED   = $3c;
COLOR_GRAY1      = $04;
COLOR_GRAY2      = $06;
COLOR_GRAY3      = $0a;
COLOR_LIGHTGREEN = $cc;
COLOR_LIGHTBLUE  = $7c;

    [ Types ]

    TPoint TPoint = record x,y: SmallInt end;;

    Definicja współrzędnych (x,y).
    TRect TRect = record left, top, right, bottom: smallint end;

    Definicja położenia i rozmiaru czworokąta o parametrach (left, top) - lewy górny narożnik, (right, bottom) - prawy dolny narożnik.
    TString TString = string[32];

    Definicja krótkiego ciągu znakowego wykorzystywanego do przekazywania nazw plików itp.

    [ Variables ]

    IOResult IOResult: byte;

    Kod błędu (>127) dla ostatnio przeprowadzonej operacji I/O.

    ScreenWidth ScreenWidth: word = 40;

    Zmienna przechowująca aktualną szerokość ekranu. Domyślnie jest to wartość 40 dla ekranu edytora.

    ScreenHeight ScreenHeight: word = 24;

    Zmienna przechowująća aktualną wysokość ekranu. Domyślnie jest to wartość 24 dla ekranu edytora.

    [ Procedures and functions ]

    Abs function Abs(x: real): real;
    function Abs(x: integer): integer;

    Funkcja obliczająca wartość bezwzględną podanej liczby (ang. Absolute value). Wartość bezwzględna liczby nieujemnej to ta sama liczba, a liczby ujemnej - liczba do niej przeciwna. Funkcja w przypadku podania jej argumentu całkowitego zwraca wynik również typu całkowitego.

    ArcTan function ArcTan(x: real): real;

    Funkcja ArcTan (arcus tangens) zwraca wartość kąta, którego tangens wynosi x.

    Assign procedure Assign(var F:File; FileName:string)

    Procedura przypisuje zmiennej plikowej F plik o nazwie FileName. Aby móc odwoływać się do jakiegoś pliku, zawsze należy najpierw użyć procedury Assign. Przy dalszych operacjach pliki są identyfikowane przy pomocy zmiennej plikowej, a nie nazwy.

    BinStr function BinStr(Value: cardinal; Digits: byte): TString;

    Funkcja BinStr zwraca ciąg znakowy z reprezentacją binarną wartości Value. Digits określa długość ciągu, który maksymalnie może liczyć 32 znaki.

    Concat function Concat(a,b: string): string; assembler
    function Concat(a: string; b: char): string; assembler;
    function Concat(a: char; b: string): string; assembler;
    function Concat(a,b: char): string;

    Funkcja łączy dwa ciągi tekstowe w nowy ciąg znakowy.

    Blockread
    Blockwrite    		 procedure BlockRead(var f: file; var Buf; Count: word; var Result: word);
    procedure BlockWrite(var f: file; var Buf; Count: word; var Result: word);

    Procedura BlockRead wczytuje z pliku plik do zmiennej Buf nie więcej niż Count bajtów i umieszcza w zmiennej Result ilość rzeczywiście przeczytanych bajtów (która może być mniejsza od oczekiwanej np. ze względu na rzeczywistą długość pliku). Procedura BlockWrite działa tak samo, tylko zapisuje do pliku.

    Chr function Chr(X: Byte): Char;

    Funkcja zwraca znak (Char) o odpowiadającym kodzie ATASCII podanym w parametrze. 

    Chr(65); // Zwraca znak A
Chr(90); // Zwraca znak Z
Chr(32); // Zwraca znak spacji
    Zamiennie z funkcją Chr, chcąc uzyskać odpowiedni znak możemy użyć jego kodu ATASCII poprzedzając go # 
    Writeln(#65);       // Znak A
Writeln(#65#32#65); // Napisze 'A Z'
    Cos function Cos(x: real): real;

    Cosinus kąta (x w radianach).

    Close procedure Close(var f: file);

    Procedura służąca do zamykania otwartego pliku dowolnego typu. Każdy plik otwarty przy pomocy Reset lub Rewrite powinno się zamknąć przy pomocy Close.

    Dec procedure Dec(var X [, N: int]);

    Procedura zmniejsza wartość parametru X o 1 lub wartość parametru N.

    Wartość parametru X może być typu CHAR, BYTE, WORD, CARDINAL. Procedura DEC generuje optymalny kod, jest zalecana do używania w pętlach, zamiast operatora odejmowania (-). 
     dec(tmp);
 dec(tmp[2]);
    DeleteFile function DeleteFile(FileName: string): Boolean;

    Funkcja pozwala skasować plik z dysku o nazwie FileName, zwraca TRUE kiedy operacja powiodła się, FALSE w przypadku wystąpienia błędu (najczęściej z powodu zabezpieczenia przed zapisem lub błędnej nazwy pliku).

    DPeek function DPeek(a: word): word;

    Funkcja zwraca słowo spod adresu A.

    DPoke procedure DPoke(a: word; value: word);

    Procedura zapisuje słowo Value pod adresem A.

    Eof function Eof(var f: file): Boolean;

    Funkcja zwraca wartość logiczną True jeśli osiągnięty został koniec pliku.

    Exit Wywołanie procedury Exit powoduje natychmiastowe opuszczenie bloku programu, w którym to wywołanie nastąpiło. Można jej użyć do opuszczenia pętli, wyjścia z procedury/funkcji lub programu głównego.
    Exp function Exp(x: real): real;

    Funkcja podnosząca liczbę e (=2.71) do potęgi podanej przez argument.

    FilePos function FilePos(var f: file): cardinal;

    Funkcja zwraca aktualną pozycję pliku. Plik nie może być tekstowy i musi być otwarty (np. poleceniem Reset). Bity 0..15 zwróconej wartości to numer sektora dysku, bity 16..23 pozycja w sektorze [0..255]. Jest to odpowiednik instrukcji NOTE.

    FileSize function FileSize(var f: file): cardinal;

    Funkcja zwraca długość pliku w bajtach (Sparta DOS X). Plik nie może być tekstowy i musi być otwarty (np. poleceniem Reset).

    FillChar procedure FillChar(a: pointer; count: word; value: char);

    Procedura wypełnia bufor określony w parametrze X identycznymi znakami lub bajtami. Parametr Value musi określać dane, natomiast Count - ilość danych jakie zostaną przypisane do bufora. 

    var
  Buffer : array[0..100] of Char;
begin
  FillChar(Buffer, SizeOf(Buffer), 'A');
end.
    Frac function Frac(x: real): real;

    Zwraca część ułamkową liczby x w postaci rzeczywistej.

    GetIntVec procedure GetIntVec(intno: Byte; var vector: pointer);

    Procedura odczytuje adres wektora przerwań wg. kodu INTNO. Obecnie dopuszczalnymi kodami są: 

    iDLI - przerwanie DLI
iVBL - przerwanie VBL
    Halt procedure halt;

    Wywołanie powoduje natychmiastowe wyjście z programu. Można (opcjonalnie) podać kod błędu, w przypadku MP jest on ignorowany.

    Hi function Hi(x): byte

    Funkcja zwracająca starszy bajt parametru X.

    HexStr function HexStr(Value: cardinal; Digits: byte): TString;

    Funkcja HexStr zwraca ciąg znakowy z reprezentacją heksadecymalną wartości Value. Digits określa długość ciągu, który maksymalnie może liczyć 32 znaki.

    Inc procedure Inc(var X [, N: int]);

    Procedura zwiększa wartość parametru X o 1 lub wartość parametru N.

    Wartość parametru X może być typu CHAR, BYTE, WORD, CARDINAL. Procedura INC generuje optymalny kod, jest zalecana do używania w pętlach, zamiast operatora dodawania (+). 
     inc(tmp);
 inc(tmp[2]);
    Int function Int(x: real): real;

    Funkcja zwraca część całkowitą argumentu będącego liczbą rzeczywistą.

    IOResult var IOResult: byte;

    Zmienna IOResult przechowuje ostatni błąd operacji I/O. Kody błędów I/O

    Ln function Ln(x: real): real;

    Funkcja licząca logarytm naturalny (o podstawie e) z podanej liczby. Argument funkcji musi być dodatni!

    Lo function Lo(x): byte;

    Funkcja zwracająca młodszy bajt parametru X.

    LowerCase function LowerCase(a: char): char;

    Funkcja zmieniająca znaki 'A'..'Z' na odpowiednie małe znaki 'a'..'z'

    Move procedure Move(source, dest: pointer; count: word);

    Procedura służy do kopiowania danych ze źródła (parametr Source) do bufora oznaczonego jako przeznaczenie (parametr Dest). Ilość kopiowanych danych określa parametr Count.

    OctStr function OctStr(Value: cardinal; Digits: byte): TString;

    Funkcja OctStr zwraca ciąg znakowy z reprezentacją ósemkową wartości Value. Digits określa długość ciągu, który maksymalnie może liczyć 32 znaki.

    Odd function Odd(x: cardinal): Boolean;
    function Odd(x: integer): Boolean;

    Funkcja Odd zwraca wartość True jeżeli liczba określona w parametrze X jest nieparzysta, False jeżeli jest parzysta.

    Ord function Ord(X);

    Funkcja ta działa odwrotnie do Chr. Z podanego znaku jako parametr zwraca nam jego kod w ATASCII. 

    Ord('A'); // Zwraca 65
Ord('Z'); // Zwraca 90
Ord(' '); // Zwraca 32
    ParamCount function ParamCount: byte;

    Funkcja ParamCount zwraca ilość dostępnych argumentów (Sparta Dos X, BWDos), tzn. maksymalny indeks dla procedury ParamStr. ParamCount określa ilość parametrów przekazanych do programu z linii poleceń.

    ParamStr function ParamStr(Index: byte): TString;

    Funkcja ParamStr zwraca parametry programu (Sparta Dos X, BWDos). Index to numer parametru, czyli ciągu znaków oddzielonego spacją. Jeżeli uruchomimy program TEST.EXE w taki sposób: 

    TEST.EXE parametr1 parametr2 parametr3
    To aby uzyskać parametr3 należy podać Index=3, zaś aby uzyskać parametr1 należy Index=1. Index=0 to specjalny argument, wtedy funkcja zwraca napęd z którego został uruchomiony programu, np. 'D1:'

    Pause procedure Pause;
    procedure Pause(n: word);

    Zatrzymuje działanie programu na N * 1.50 sek

    Peek function Peek(a: word): byte;

    Funkcja zwraca bajt spod adresu A.

    Point function Point(AX, AY: smallint): TPoint;

    Na podstawie parametrów AX oraz AY tworzony jest rekord typu TPoint.

    PointsEqual function PointsEqual(const P1, P2: TPoint): Boolean;

    Funkcja sprawdza czy wartości współrzędnych określone w parametrach P1 oraz P2 są sobie równe. W takim wypadku funkcja zwraca wartość True.

    Poke procedure Poke(a: word; value: byte);

    Procedura zapisuje bajt Value pod adresem A.

    Pi Zwraca wartość liczby pi.
    Pred function Pred(X: TOrdinal): TOrdinal;

    Poprzednik elementu X.

    Random function Random: Real; assembler;

    Funkcja zwraca losową wartość z przedziału <0 .. 1>

    function Random(range: byte): byte; assembler;

    Funkcja zwraca losową wartość z przedziału <0 .. range-1>, w przypadku Range=0 zwraca wartość losową z przedziału <0 .. 255 >

    function Random(range: smallint): smallint;

    Funkcja zwraca losową wartość z przedziału <0 .. range-1>

    ReadConfig function ReadConfig(devnum: byte): cardinal;

    Odczyt statusu stacji DEVNUM. Wynikiem są cztery bajty DVSTAT ($02EA..$02ED). 
    Byte 0 ($02ea):
Bit 0:Indicates the last command frame had an error. 
Bit 1:Checksum, indicates that there was a checksum error in the last command or data frame
Bit 2:Indicates that the last operation by the drive was in error. 
Bit 3:Indicates a write protected diskette. 1=Write protect 
Bit 4:Indicates the drive motor is on. 1=motor on 
Bit 5:A one indicates MFM format (double density) 
Bit 6:Not used 
Bit 7:Indicates Density and a Half if 1 

Byte 1 ($02eb):
Bit 0:FDC Busy should always be a 1 
Bit 1:FDC Data Request should always be 1 
Bit 2:FDC Lost data should always be 1 
Bit 3:FDC CRC error, a 0 indicates the last sector read had a CRC error 
Bit 4:FDC Record not found, a 0 indicates last sector not found 
Bit 5:FDC record type, a 0 indicates deleted data mark 
Bit 6:FDC write protect, indicates write protected disk 
Bit 7:FDC door is open, 0 indicates door is open 

Byte 2 ($2ec):
Timeout value for doing a format. 

Byte 3 ($2ed):
not used, should be zero
    ReadSector procedure ReadSector(devnum: byte; sector: word; var buf);

    Odczyt sektora SECTOR dyskietki w stacji dysków DEVNUM i zapisanie go w buforze BUF.

    Rect function Rect(ALeft, ATop, ARight, ABottom: smallint): TRect;

    Na podstawie parametrów tworzony jest rekord typu TRect.

    RenameFile function RenameFile(OldName, NewName: string): Boolean;

    Funkcja pozwala zmienić nazwę pliku OldName na nową nazwę NewName, zwraca TRUE kiedy operacja powiodła się, FALSE w przypadku wystąpienia błędu (najczęściej z powodu zabezpieczenia przed zapisem lub błędnej nazwy pliku). 

    RenameFile('D:OLDNAME.TMP', 'NEWNAME.TMP');
    Reset procedure Reset(var f: file; l: Word);

    Otwiera istniejący plik z nazwą przekazaną do F poleceniem Assign. Opcjonalnie możemy podać rozmiar rekordu w bajtach L, domyślnie jest to wartość 128.

    Rewrite procedure Rewrite(var f: file; l: Word);

    Tworzy i otwiera nowy plik. F jest nazwą przekazaną za pomocą polecenia Assign. Opcjonalnie możemy podać rozmiar rekordu w bajtach L, domyślnie jest to wartość 128.

    Round function Round(x: real): integer;

    Funkcja Round dokonuje zaokrąglenia podanej liczby rzeczywistej do najbliższej liczby całkowitej.

    Seek procedure Seek(var f: file; N: cardinal);

    Ustawia pozycję w pliku na N. N powinno być wartością zwróconą przez FilePos. Jest to odpowiednik instrukcji POINT.

    SetLength procedure SetLength(var S: string; Len: byte);

    Ustawia długość ciągu S na LEN.

    SetIntVec procedure SetIntVec(intno: Byte; vector: pointer);

    Procedura ustawia adres wektora przerwań wg. kodu INTNO. Obecnie dopuszczalnymi kodami są: 

    iDLI - przerwanie DLI
iVBL - przerwanie VBL
    Sin function Sin(x: real): real;

    Sinus kąta (x w radianach).

    Succ function Succ(X: TOrdinal): TOrdinal;

    Następnik elementu X.

    Space function Space(Len: Byte): ^char;

    Funkcja generuje nowy ciąg znakowy o długości LEN wypełniony znakami spacji.

    SizeOf function SizeOf(X: AnyType): byte;

    Funkcja zwraca rozmiar podanej zmiennej (lub typu) w bajtach.

    Str procedure Str(var X: TNumericType; var S: string);

    Instrukcja zamienia liczbę X na łańcuch znaków S.

    StringOfChar procedure StringOfChar(ch: Char; len: byte): ^char;

    Funkcja generuje nowy ciąg znakowy o długości LEN wypełniony znakami CH.

    Sqr function Sqr(x: real): real;
    function Sqr(x: integer): integer;

    Funkcja obliczająca kwadrat podanej liczby (ang. Square).

    Sqrt function Sqrt(x: real): real;
    function Sqrt(x: single): single;
    function Sqrt(x: integer): single;

    Funkcja obliczająca pierwiastek kwadratowy podanej liczby (ang. Square root).

    Trunc function Trunc(x: real): integer;

    Funkcja zwraca część całkowitą liczby rzeczywistej w postaci liczby całkowitej.

    UpCase function UpCase(a: char): char;

    Funkcja zmieniająca znaki 'a'..'z' na odpowiednie duże znaki 'A'..'Z'

    Val procedure Val(const S: string; var V; var Code: Byte);

    Procedura przekształca ciąg znaków S na liczbę V. Code przyjmie wartość 0 jeśli nie było błędnych znaków, w przeciwnym wypadku przyjmie numer znaku który spowodował błąd konwersji.

    WriteSector procedure WriteSector(devnum: byte; sector: word; var buf);

    Zapis sektora SECTOR dyskietki w stacji DEVNUM na podstawie bufora BUF.


    CRT

         Reference for unit 'Crt': Procedures and functions

    [ Constants ]

    CN_START_SELECT_OPTION	= 0;
CN_SELECT_OPTION	= 1;
CN_START_OPTION		= 2;
CN_OPTION		= 3;
CN_START_SELECT		= 4;
CN_SELECT		= 5;
CN_START		= 6;
CN_NONE			= 7;

    [ Variables ]

    Consol Consol: byte absolute $d01f;

    Zmienna 'Consol' zwraca kod naciśniętego klawisza/klawiszy konsoli.

    TextAttr TextAttr: byte = 0;

    Zmienna 'TextAttr' przechowuje wartość jaka jest dodawana do każdego wyświetlanego znaku, np. TextAttr = $80 spowoduje że znaki będą wyświetlane w inwersie.

    WhereX WhereX: byte absolute $54;

    Zmienna 'WhereX' przechowuje aktualną poziomą pozycję kursora.

    WhereY WhereY: byte absolute $55;

    Zmienna 'WhereY' przechowuje aktualną pionową pozycję kursora.

    [ Procedures and functions ]

    ClrEol procedure ClrEol;

    Procedura czyści wiersz od aktualnej pozycji kursora do prawej strony krawędzi ekranu. Pozycja kursora nie ulega zmianie.

    ClrScr procedure ClrScr;

    Procedura czyści ekran edytora, wykonuje kod znaku CH_CLR

    CursorOff procedure CursorOff;

    Procedura wyłącza kursor.

    CursorOn procedure CursorOn;

    Procedura włącza kursor.

    Delay procedure Delay(MS: Word);

    Procedura czeka zadaną ilość milisekund MS. W przybliżeniu Delay(1000) generuje opóźnienie jednej sekundy.

    DelLine procedure DelLine;

    Procedura kasuje wiersz na aktualnej pozycji kursora, wykonuje kod znaku CH_DELLINE

    GotoXY procedure GotoXY(x, y: byte);

    Procedura ustawia nową pozycję kursora.

    InsLine procedure InsLine;

    Procedura wstawia pusty wiersz na aktualnej pozycji kursora, wykonuje kod znaku CH_INSLINE

    Keypressed function Keypressed: Boolean;

    Funkcja zwraca TRUE gdy został naciśnięty jakiś klawisz klawiatury, w przeciwnym razie zwraca FALSE.

    NoSound procedure NoSound;

    Procedura wycisza kanały obu POKEY-i ($D200, $D210)

    ReadKey function ReadKey: char;

    Funkcja zwraca kod naciśniętego klawisza klawiatury.

    Sound procedure Sound(Chan,Freq,Dist,Vol: byte);

    Procedura odtwarza dźwięk na kanale POKEY-a CHAN (0..3, 4..7), o częstotliwości FREQ (0..255), filtrach DIST (0..7), głośności VOL (0..15).

    TextBackground procedure TextBackground(a: byte);

    Procedura ustawia nowy kolor tła znaków (działa najlepiej z włączonym VBXE).

    TextColor procedure TextColor(a: byte);

    Procedura ustawia nowy kolor znaków (działa najlepiej z włączonym VBXE).


    GRAPH

         Reference for unit 'Graph': Procedures and functions

    [ Constants ]

    	{ graphic drivers }
	D1bit	= 11;
	D2bit	= 12;
	D4bit	= 13;
	D6bit	= 14;		// 64 colors Half-brite mode - Amiga
	D8bit	= 15;
	D12bit	= 16;		// 4096 color modes HAM mode - Amiga

	m640x480 = 8 + 16;

	{ error codes }
	grOK		= 0;
	grNoInitGraph	= -1;
	grNotDetected	= -2;
	grFileNotFound	= -3;
	grInvalidDriver	= -4;
	grNoLoadMem	= -5;
	grNoScanMem	= -6;
	grNoFloodMem	= -7;
	grFontNotFound	= -8;
	grNoFontMem	= -9;
	grInvalidMode	= -10;
	grError		= -11;
	grIOerror	= -12;
	grInvalidFont	= -13;
	grInvalidFontNum= -14;
	grInvalidVersion= -18;

    [ Variables ]

    GraphResult GraphResult : byte;

    [ Procedures and functions ]

    Bar procedure Bar(x1, y1, x2, y2: Smallint);

    Prostokąt, np. dla wykresów słupkowych.

    Bar3D procedure Bar3D(x1, y1, x2, y2: smallint; depth: word; top: boolean);

    Słupek „trójwymiarowy”.

    Circle procedure Circle(x0,y0,radius: word);

    Okrąg.

    ClipLine procedure ClipLine(x1, y1, x2, y2: smallint);

    Ellipse procedure Ellipse(x0, y0, a, b: word);

    Elipsa.

    FillEllipse procedure FillEllipse(x0, y0, a, b: word);

    Elipsa wypełniona wewnątrz.

    FillRect procedure FillRect(Rect: TRect);

    Prostokąt wypełniony wewnątrz.

    FloodFill procedure FloodFill(x, y: smallint; color: byte);

    Wypełnienie zamkniętego obszaru ekranu.

    GetColor function GetColor: byte; assembler;

    Podaj bieżący kolor rysowania.

    GetMaxX function GetMaxX: word;

    Podaj najwyższą wartość współrzędnej X na ekranie.

    GetMaxY function GetMaxY: word;

    Podaj najwyższą wartość współrzędnej Y na ekranie.

    GetPixel function GetPixel(x,y: smallint): byte;

    Podaj kolor danego punktu na ekranie.

    GetX function GetX: smallint;

    Podaj bieżącą współrzędną X kursora graficznego.

    GetY function GetY: smallint;

    Podaj bieżącą współrzędną Y kursora graficznego.

    InitGraph procedure InitGraph(mode: byte);
    procedure InitGraph(driver, mode: byte; pth: TString);

    Zainicjuj tryb graficzny.

    Line procedure Line(x0, y0, x1, y1: smallint);

    Linia prosta.

    LineTo procedure LineTo(x, y: smallint);

    Linia od bieżącej pozycji kursora do wskazanego punktu.

    MoveRel procedure MoveRel(Dx, Dy: smallint);

    Przesuń kursor graficzny.

    MoveTo procedure MoveTo(x, y: smallint);

    Przesuń kursor graficzny do wskazanego punktu.

    PutPixel procedure PutPixel(x,y: smallint);
    procedure PutPixel(x,y: smallint; color: byte);

    Zapal punkt na ekranie.

    Rectangle procedure Rectangle(x1, y1, x2, y2: smallint);
    procedure Rectangle(Rect: TRect);

    Prostokąt.

    SetBkColor procedure SetBkColor(color: byte);

    Ustaw kolor tła.

    SetClipRect procedure SetClipRect(x0,y0,x1,y1: smallint);
    procedure SetClipRect(Rect: TRect);

    SetColor procedure SetColor(color: byte);

    Ustaw kolor pisaka.

    SetColorMapEntry procedure SetColorMapEntry;
    procedure SetColorMapEntry(a,b,c: byte);

    SetColorMapDimensions procedure SetColorMapDimensions(w,h: byte);


    SYSUTILS

         Reference for unit 'Sysutils': Procedures and functions

    [ Constants ]

    faReadOnly	= $01;
faHidden	= $02;
faSysFile	= $04;
faVolumeID	= $08;
faDirectory	= $10;
faArchive	= $20;
faAnyFile	= $3f;

    [ Types ]

    TSearchRec 
    TSearchRec = record
		Attr: Byte;
		Name: TString;
		FindHandle: Pointer;
	     end;

    [ Procedures and functions ]

    AnsiUpperCase function AnsiUpperCase(const a: string): string;

    Funkcja konwertuje znaki z łańcucha A na wielkie.

    Beep procedure Beep;

    Sygnał brzęczka (buzzer).

    Click procedure Click;

    Sygnał klawiatury.

    DeleteFile function DeleteFile(var FileName: TString): Boolean;

    Funkcja kasuje plik określony w parametrze FileName, zwraca TRUE gdy operacja się powiodła.

    ExtractFileExt function ExtractFileExt(const FileName: string): TString;

    Na podstawie nazwy pliku lub pełnej ścieżki do pliku (określonej w parametrze FileName), funkcja zwraca rozszerzenie (poprzedzone kropką - np. .txt).

    FileExists function FileExists(const FileName: string): Boolean;

    Funkcja sprawdza czy plik określony w parametrze FileName, istnieje (True) czy też nie (False).

    FindFirst function FindFirst(const FileMask: TString; Attributes: Byte; var SearchResult: TSearchRec): byte;

    Funkcja FindFirst wyszukuje pliki pasujące do wzorca FileMask i posiadające atrybuty określone w Attributes. Jeśli zostały znalezione pliki pasujące do szablonu to pierwszy z nich jest zwracany w zmiennej SerchResult.

    FindNext function FindNext(var f: TSearchRec): byte;

    Funkcja przechodzi do następnego rekordu znalezionego wcześniej przy pomocy FindFirst. W parametrze musi zostać przekazane wskazanie na rekord, który wcześniej został użyty w funkcji FindFirst.

    FindClose procedure FindClose(var f: TSearchRec);

    Procedura zwalnia zasoby (pamięć) zaalokowaną przez funkcję FindFirst. Procedura ta powinna być wywoływana za każdym razem po zakończeniu procesu wyszukiwania.

    GetTickCount function GetTickCount: cardinal;

    GetTickCount zwraca 24-bitowy licznik czasu (PEEK(RTCLOK+2) + PEEK(RTCLOK+1)*256 + PEEK(RTCLOK)*65536). Jest to przydatne do pomiaru czasu.

    IntToHex function IntToHex(Value: cardinal; Digits: byte): TString;

    Funkcja konwertuje wartość liczbową na jej odpowiednik łańcuchowy w systemie szesnastkowym.

    IntToStr function IntToStr(a: integer): ^char;

    Funkcja służy do konwersji liczby całkowitej podanej w parametrze do postaci łańcuchowej.

    RenameFile function RenameFile(var OldName,NewName: TString): Boolean;

    RenameFile próbuje zmienić nazwę pliku (określonego w parametrze OldName) na NewName. Jeżeli operacja się powiedzie, funkcja zwróci wartość True; w przeciwnym wypadku - False. Może się zdarzyć, że funkcja nie będzie mogła zmienić nazwy (np. gdy aplikacja nie ma prawa do tego) - wówczas funkcja zwróci False.

    StrToFloat function StrToFloat(var s: TString): real;

    Funkcja konwertuje łańcuch do postaci zmiennoprzenkowej typu Real.

    StrToInt function StrToInt(const S: char): byte;
    function StrToInt (const S: TString): integer;

    Funkcja służy do konwersji tekstu zapisanego w zmiennej S na liczbę całkowitą - o ile to możliwe.


    VBXE

    Mapa pamięci dla VBXE zdefiniowana jest w module SYSTEM 

    VBXE_XDLADR = $0000;	// XDLIST
VBXE_MAPADR = $1000;	// COLOR MAP ADDRESS
VBXE_BCBADR = $0100;	// BLITTER LIST ADDRESS
VBXE_OVRADR = $5000;	// OVERLAY ADDRESS
VBXE_WINDOW = $B000;	// 4K WINDOW $B000..$BFFF

    [ Constants ]

    LoRes  = 1;
MedRes = 2;
HiRes  = 3;

    [ Types ]

    TUInt24 
    record
	byte0: byte;
	byte1: byte;
	byte2: byte;
end;
    		Typ 24-bitowy wykorzystywany do definicji adresów pamięci VBXE.
    TXDL 
    record
	xdlc_: word;
	rptl_: byte;
	xdlc: word;
	rptl: byte;
	ov_adr: TUInt24;
	ov_step: word;
	mp_adr: TUInt24;
	mp_step: word;
	mp_hscrol: byte;
	mp_vscrol: byte;
	mp_width: byte;
	mp_height: byte;
	ov_width: byte;
	ov_prior: byte;
end;
    		Typ TXDL wykorzystywany przez procedury GetXDL i SetXDL. Pozwala na modyfikację programu dla VBXE wykorzystywanego przez MadPascal.
    TBCB 
    record
	src_adr: TUInt24;
	src_step_y: smallint;
	src_step_x: shortint;
	dst_adr: TUInt24;
	dst_step_y: smallint;
	dst_step_x: shortint;
	blt_width: word;
	blt_height: byte;
	blt_and_mask: byte;
	blt_xor_mask: byte;
	blt_collision_mask: byte;
	blt_zoom: byte;
	pattern_feature: byte;
	blt_control: byte;
end;
    		Typ TBCB (21 bajtów), Blitter Code Block. Definicja typu bloku programu dla Blittera VBXE.
    TVBXEMemoryStream 
    Object
	Position: cardinal;
	Size: cardinal;			// 0..Size-1

	procedure Create;

	procedure Clear;
	procedure SetBank;

	procedure ReadBuffer(var Buffer; Count: word);
	procedure WriteBuffer(var Buffer; Count: word);

	function ReadByte: Byte;
	function ReadWord: Word;
	function ReadDWord: Cardinal;

	procedure WriteByte(b: Byte);
	procedure WriteWord(w: Word);
	procedure WriteDWord(d: Cardinal);
end;
    		Obiekt TVBXEMemoryStream pozwala na liniowy dostęp do pamięci VBXE.

    [ Procedures and functions ]

    BlitterBusy function BlitterBusy: Boolean; assembler;

    Funkcja zwraca TRUE jeśli blitter VBXE zajęty jest wykonywaniem programu blittera.
    ColorMapOff procedure ColorMapOff; assembler;

    Wyłączenie mapy kolorów w programie XDLIST dla VBXE.
    ColorMapOn procedure ColorMapOn; assembler;

    Włączenie mapy kolorów w programie XDLIST dla VBXE.
    DstBCB procedure DstBCB(var a: TBCB; dst: cardinal);

    Procedura zmieniająca adres docelowy (dst_adr) w programie blittera A.

    GetXDL procedure GetXDL(var a: txdl); register; assembler;

    Procedura przepisuje do zmiennej A program XDLIST spod adresu VBXE_XDLADR w pamięci VBXE.
    IniBCB procedure IniBCB(var a: TBCB; src,dst: cardinal; w0, w1: smallint; w: word; h: byte; ctrl: byte);

    Procedura INIBCB pozwala zaincjować pamięć dla programu blittera pod adresem A. Dodatkowe parametry określają adres spod którego będą kopiowane dane SRC, adres docelowy kopiowanych danych DST, szerokość okna danych źródłowych W0, docelowych W1, rozmiar okna wynikowego, jego szerokość W, wysokość H, oraz określić parametry końcowe bloku programu blittera CTRL (ustawiony bit 3 CTRL nakazuje blitterowi odczyt kolejnego programu i jego wykonanie).

    OverlayOff procedure OverlayOff; assembler;

    Wyłączenie trybu overlay w programie XDLIST.

    RunBCB procedure RunBCB(var a: TBCB); assembler;

    Wystartowanie blittera VBXE na podstawie adresu programu A.

    SetHorizontalRes procedure SetHorizontalRes(a: byte); assembler;
    procedure SetHRes(a: byte); assembler;

    Ustanowienie trybu overlay w programie XDLIST (LoRes: 160x240x256c, MedRes: 320x240x256c, HiRes: 640x240x16c).

    VBXEMemoryBank procedure VBXEMemoryBank(b: byte); assembler;

    Włączenie 4K banku VBXE w okno pamięci XE/XL $B000..$BCFF

    SetXDL procedure SetXDL(var a: txdl); register; assembler;

    Procedura przepisuje program A pod adres VBXE_XDLADR w pamięci VBXE.

    SrcBCB procedure SrcBCB(var a: TBCB; src: cardinal);

    Procedura zmieniająca adres źródłowy (src_adr) w programie blittera A.

    VBXEControl procedure VBXEControl(a: byte); assembler;

    Procedura ustawia wartośc FX_VIDEO_CONTROL.

    VBXEOff procedure VBXEOff

    Wyłączenie, reset VBXE.


    MATH

         Reference for unit 'Math': Procedures and functions

    [ Procedures and functions ]

    ArcCos function ArcCos(x: real): real;

    Arcus cosinus jest funkcją odwrotną do funkcji Cos (cosinus). Wartość parametru X musi należeć do przedziału obustronnie domkniętego <-1; 1>. Wartością zwracaną przez funkcję jest kąt z przedziału <0; ?> wyrażony w mierze łukowej (radianach).

    ArcSin function ArcSin(x: real): real;

    Funkcja ArcSin służy do obliczenia funkcji matematycznej arcus sinus z liczby X. Jest to funkcja odwrotna do funkcji sinus, tzn. sin(arcsin(x)) = x.

    ArcTan2 function ArcTan2(y, x: real) : real;

    Funkcja oblicza arcus tangens (odwrotność tangensa) z liczby Y/X i zwraca wartość w radianach.

    Ceil function Ceil(a: real): smallint;

    Funkcja zwraca najmniejszą liczbę całkowitą większą lub równą od tej podanej w parametrze.

    CycleToRad function CycleToRad(cycle : real) : real;

    Funkcja CycleToRad przelicza wartość kąta wyrażonego w cyklach (obrotach) na kąt wyrażony w radianach.

    DegNormalize function DegNormalize(deg : real) : real;

    DegToGrad function DegToGrad(deg : real) : real;

    Funkcja DegToGrad przelicza wartość kąta wyrażonego w stopniach na kąt wyrażony w gradach.

    DegToRad function DegToRad(deg : real) : real;

    Funkcja DegToRad przelicza wartość kąta wyrażonego w stopniach na kąt wyrażony w mierze łukowej, czyli radianach.

    DivMod procedure DivMod(Dividend: integer; Divisor: Word; var r, Remainder: Word);
    procedure DivMod(Dividend: integer; Divisor: Word; var r, Remainder: smallint);

    EnsureRange function EnsureRange(const AValue, AMin, AMax: byte): Integer;
    function EnsureRange(const AValue, AMin, AMax: Integer): Integer;

    Floor function Floor(a: real): smallint;

    Funkcja zwraca najbliższą liczbę całkowitą mniejszą lub równą od tej podanej w parametrze.

    FMod function FMod(a, b: real): real;

    Funkcja FMod zwraca resztę z dzielenia dwóch liczb rzeczywistych.

    GradToDeg function GradToDeg(grad : real) : real;

    Funkcja GradToDeg przelicza wartość kąta wyrażonego w gradach na kąt wyrażony w stopniach.

    GradToRad function GradToRad(grad : real) : real;

    Funkcja GradToRad przelicza wartość kąta wyrażonego w gradach na kąt wyrażony w radianach.

    InRange function InRange(const AValue, AMin, AMax: byte): Boolean;
    function InRange(const AValue, AMin, AMax: Integer): Boolean;

    IsNan function IsNan(const d : Single): Boolean;

    Funkcja sprawdza czy wartość parametru D jest poprawną liczbą.

    Log2 function log2(x : single): single;

    Funkcja zwraca wartość logarytmu przy podstawie 2 dla parametru rzeczywistego X>0.

    Log10 function log10(x : single): single;

    Funkcja zwraca wartość logarytmu dziesiętnego (logarytmu przy podstawie 10) dla parametru rzeczywistego X>0.

    LogN function logN(n,x : single): single;

    Funkcja zwraca wartość logarytmu przy podstawie N>0 dla parametru rzeczywistego X>0.

    Max function Max(a, b: real): real;
    function Max(a, b: integer): integer;

    Przeciążona funkcja porównuje wartości dwóch parametrów: A i B, oraz zwraca ten, który jest większy.

    Min function Min(a, b: real): real;
    function Min(a, b: integer): integer;

    Przeciążona funkcja porównuje wartości dwóch parametrów A i B, oraz zwraca wartość tego który jest mniejszy.

    Power function Power(base : real; const exponent : shortint): real;
    power(base : integer; const exponent : shortint): integer;

    Funkcja podnosi liczbę A do dowolnej potęgi N, potęga może być ułamkiem.

    RadToCycle function RadToCycle(rad : real) : real;

    Funkcja RadToCycle przelicza wartość kąta wyrażonego w radianach na kąt wyrażony w cyklach (obrotach).

    RadToDeg function RadToDeg(rad : real) : real;

    Funkcja RadToDeg przelicza wartość kąta wyrażonego w radianach na kąt wyrażony w stopniach (deg).

    RadToGrad function RadToGrad(rad : real) : real;

    Funkcja RadToGrad przelicza wartość kąta wyrażonego w radianach na kąt wyrażony w gradach.

    RandG function RandG(mean, stddev : single) : single;

    RandG reprezentuje generator liczb pseudolosowych o rozkładzie Gaussa wokół średniej Mean. Parametr StdDev jest odchyleniem standardowym generowanych liczb od wartości średniej (Mean).

    RandomRange function RandomRange(const aFrom, aTo: smallint): smallint;

    Funkcja zwraca losową liczbę z przedziału AFrom - ATo (łącznie z wartością ATo).

    RandomRangeF function RandomRangeF(const min, max: single): single;

    Tan function Tan(x: Real): Real;

    Funkcja zwraca wartość tangensa kąta podanego w parametrze X.


    HISTORIA

    1.6.3

    - poprawki, optymalizacje - SYSUTILS: Trim
    - SYSTEM: PByte, PByteArray, PWord
    - GRAPH, FASTGRAPH: TFrameBuffer, DisplayBuffer, FrameBuffer, SwitchBuffer, Scanline
    - BLIBS: unit GR10PP
    - LIB: unit GR4PP

    1.6.0 - 1.6.2

    - nowy unit EFAST dla przyspieszenia wyprowadzania znaków na urządzenie E:
    - SYSTEM: function Copy(var S: String; Index: Byte; Count: Byte): String;
    - SYSTEM: Palette, HPalette
    - dodana obsługa tablic jednowymiarowych typu ^RECORD (wskaznik do rekordu)
    - optymalizacja bloków warunkowych, generowany jest możliwie najkrótszy, najszybszy kod wynikowy
    - dodany typ PChar, https://www.freepascal.org/docs-html/rtl/system/pchar.html
    - dodana możliwość zwracania wartości funkcji przez typ wyliczeniowy
    - dodany nowy przełącznik -define:symbol
    - dodany nowy przełącznik -ipath:includepath

    1.5.9 - 1.6.0

    - SYSTEM: TDateTime
    - GRAPH, FASTGRAPH: Arc, PieSlice, TLastArcCoords, LastArcCoords
    - SYSUTILS: Now, Date, DateToStr, DecodeDate, DecodeDateTime, DecodeTime, EncodeDate, EncodeDateTime, EncodeTime, IsLeapYear, BoolToStr, StrToBool
    - STRUTILS: AddChar, AddCharR, PadLeft, PadRight
    - dodana obsługa {$INCLUDE %DATE%}, {$INCLUDE %TIME%}, https://www.freepascal.org/docs-html/prog/progsu41.html
    - przełączniki -CODE:, -DATA:, -STACK:, -ZPAGE: domyślnie wymagają podania wartości HEX bez znaku początkowego '$'

    1.5.8

    - GRAPHICS: Font, FontInitialize, FillRect, TextOut, TextWidth, MoveTo, LineTo
    - SYSTEM: FileMode (RESET), [fmOpenRead, fmOpenWrite, fmOpenAppend, fmOpenReadWrite]
    - dodana obsługa dyrektyw {$info user_defined}, {$warning user_defined}, {$error user_defined}, {$include filename}, {$resource filename}
    - akceptuje zapis PROGRAM (par1, par2 ...)
    - poprawione FillFlood, dodane FillFloodH (wypełnianie poziomymi liniami)
    - kompilator generuje krótszy kod gdy procedura/funkcja nie ma parametrów
    - dostęp do definicji .DEFINE z poziomu ASM, MAIN.@DEFINES.nazwa
    - procedury/funkcje INTERRUPT niezależnie czy zostaną użyte kompilator zawsze wygeneruje dla nich kod
    - poprawiona optymalizacja bloków REPEAT UNTIL
    - dodana informacja o czasie kompilacji
    - dodana obsługa inicjalizacji tablic dwuwymiarowych stałych i zmiennych

    1.5.6 - 1.5.7

    - SYSUTILS: Click
    - SYSTEM: Sqrt(Integer): Single
    - MATH: Sign
    - dodana możliwość użycia nazwy funkcji dla zwracanej wartości, dotychczas tylko przez RESULT
    - dodana obsługa tablic typu STRING
    - dodana obsługa dyrektywy {$LIBRARYPATH path1;path2;...}
    - nowa biblioteka BLIBS
    - nowa dokumentacja dla LIB, BLIBS wygenerowana przez PASDOC (https://gitlab.com/bocianu/pasdoc)

    1.5.3 - 1.5.5

    - CRT: TextMode
    - SYSUTILS: ExtractFilePath
    - SYSTEM: EoLn
    - dodana obsługa linii poleceń z poziomu DOS II/D dla ParamCount, ParamStr
    - OBJECT, można zdefiniować je bez zmiennych, tylko same metody
    - OBJECT, można wywołać metodę z poziomu metody
    - dodana automatyczna konwersja wyrażeń typu INTEGER na REAL

    1.5.2

    - nowy typ FLOAT jako odpowiednik typu SINGLE
    - SYSTEM unti: FileSize (SDX)
    - SYSTEM unit: EXP:Single, LN:Single, LN:Real, EXP:Real (wysoka precyzja obliczeń)
    - SYSUTILS unit: AnsiUpperCase, ExtractFileExt
    - TYPES unit: Bounds, CenterPoint, EqualRect, InflateRect, IntersectRect, IsRectEmpty, NormalizeRect, OffsetRect, Point, PointsEqual, PtInRect, PtInEllipse, Rect, RectWidth, RectHeight, Size, UnionRect
    - IMAGE unit: LoadMIC, LoadPIC, LoadBMP, LoadPCX, LoadGIF
    - VIMAGE unit: LoadVBMP, LoadVPCX, LoadVGIF
    - GRAPH, FASTGRAPH unit: SetClipRect, ClipLine, FillRect(TRect), Rectangle(TRect)

    1.5.1

    - dodane nowe przełączniki -CODE:$address, -DATA:$address -STACK:$address, -ZPAGE:$address
    - SYSTEM unit: RandomF (Result as Single), VAL (Integer, Single)
    - GRAPH, FASTGRAPH unit: Bar, Bar3D, GetX, GetY, MoveRel, FloodFill
    - MATH unit: RandomRange, RandomRangeF, RandG (gaussian distributed random number)
    - CRT unit: SOUND (działa identycznie jak SOUND w Atari BASIC)
    - VBXE unit: TVBXEMemoryStream
    - dodany komunikat ostrzeżenia 'Comparison might be always true/false due to range of constant and expression'
    - zasoby RCASM, CMCPLAY, MPTPLAY można teraz ładować pod ROM
    - dodana możliwość oznaczenia kodowania ciągu znakowego jako internal ANTIC-a poprzez znak tyldy '~', np.: 

     txt0: string = 'Atari'~;      // ciąg w kodach ANTIC-a
 txt1: string = 'Spectrum'*~;  // ciąg w inwersie w kodach ANTIC-a

    1.5.0

    - poprawiona i uzupełniona inicjalizacja tablic typu POINTER
    - poprawiona i uzupełniona inicjalizacja zmiennych typu wyliczeniowego
    - wprowadzony typ LONGWORD, DWORD, UINT32 jako odpowiednik CARDINAL
    - wprowadzony typ LONGINT jako odpowiednik INTEGER
    - zreorganizowane typy rzeczywiste, typ ShortReal (fixed point Q8.8), Real (fixed point Q24.8), Single (32bit IEEE-754)
    - unit SYSTEM (const SINGLE): NaN, Infinity, NegInfinity
    - unit SYSTEM (type SINGLE): SIN, COS, ABS, SQRT, ISQRT, ROUND, TRUNC
    - unit MATH (type SINGLE): LOG2, LOG10, LOGN, IsNaN
    - dla WRITE/WRITELN akceptowane i ingorowane jest formatowanie wyniku, np.: writeln(f:8:8)

    1.4.8 / 1.4.9

    - zmniejszenie wskaźnika stosu programowego w przypadku wywołania funkcji bez odebrania jej wartości
    - lepsza ocena możliwości ustalenia adresu stałej/zmiennej, dodany komunikat "Can't take the address of constant expressions"

    1.4.7

    - optymalizacja dla imulBYTE, imulWORD, imulCARD, mulSHORTINT, mulSMALLINT, mulINTEGER
    - dodana obsługa wskaźnika rekordu, np.: 

    type
	TPoint = record x,y: smallint end;
var
	a,b: ^TPoint;
begin
	a^.y := b^.x;
	a^ := b^;
end.

    - dodana obsługa sekcji INITIALIZATION w modułach UNIT
    - dodany nowy typ EXTMEM dla pliku resource $R, pozwalajacy ładować dane do pamięci dodatkowej
    - dodany nowy typ OBJECT, czyli RECORD z dodatkowymi metodami 

    type
	TMemoryStream = Object

	Position: cardinal;
	Size: cardinal;
	
	procedure Create;
	procedure ReadBuffer(var Buffer; Count: word);
	procedure WriteBuffer(var Buffer; Count: word);

	end;

    - poprawione biblioteki CMC, MPT, RMT

    1.4.6

    - dodana obsługa dyrektyw warunkowych $IFDEF, $IFNDEF, $ELSE, $ENDIF, $DEFINE, $UNDEF przez DMSC 

    {$define test}

const
	{$ifdef test}
	a=1;
	{$else}
	a=2;
	{$endif}

    - dodana możliwość przekazania wartości funkcji przez EXIT(expression)
    - dodana podstawowa implementacja dla typu wyliczeniowego (w pliku wynikowym nie są zapisywane nazwy etykiet)
    - dodana obsługa tablic dwuwymiarowych

    1.4.4/1.4.5

    - poprawione porównanie typów tego samego rozmiaru ale o przeciwnych znakach
    - dodana możliwość użycia klauzuli USES w blokach modułów UNIT
    - dodany wymóg deklaracji funkcji/procedur w sekcji INTERFACE modułów UNIT
    - poprawione zauważone błędy optymalizatora

    1.4.3

    - dodana możliwość zwrócenia wartości funkcji przez RECORD, np: 

      var p: TPoint;

  p:=Point(x,y);

    - {$f page} FAST_MUL, procedury szybkiego mnożenia dla BYTE, SHORTINT, WORD, SMALLINT, SINGLE
    - SYSTEM: ReadConfig, ReadSector, WriteSector
    - SYSTEM: Point, Rect, Bounds, PointsEqual
    (https://github.com/graemeg/freepascal/blob/577d99e594f4958bad4f343fb419b8dddda2ebe6/rtl/objpas/classes/classes.inc)
    - DOS: CurrentMinuteOfDay, CurrentSec100OfDay, CurrentSecondOfDay, MinuteOfDay, MinutesToTime, SecondOfDay, SecondsToTime
    (https://github.com/graemeg/freepascal/blob/master/packages/fv/src/time.pas#L309)
    - MATH: Power, ArcTan2, InRange, EnsureRange, CycleToRad, DegNormalize, DegToGrad, DegToRad, DivMod, GradToDeg, GradToRad, RadToCycle, RadToDeg, RadToGrad
    (https://github.com/graemeg/freepascal/blob/master/rtl/objpas/math.pp)
    - nowy typ LABEL
    - dodana obsługa GOTO label

    1.4.1 / 1.4.2

    - optymalizacja kodu wynikowego 6502 generowanego dla pętli FOR
    - poprawiony odczyt plików include i resource
    - MISC: DetectCPUSpeed
    - dodatkowy typ danych rzeczywistych SINGLE <-128..127>

    1.4.0

    - w parametrach formalnych procedur i funkcji dodana możliwość podania typu UNTYPED (tylko przez VAR), np. 

     procedure move(var x,y; count: word);
 begin
 end;

 move(tab[100], tab[200], 50);

    - SYSTEM: poprawki dla FILLCHAR, FILLBYTE, MOVE 

     fillchar(pointer($bc40+40*8), 100, ord('a')); 
 fillchar(scr[40*8], 100, ord('a'));            // teraz takie wywołanie też jest możliwe

    - funkcja INTTOREAL usunięta, zastąpiona przez wbudowaną konwersję typu REAL, np. 

     var f: real;
     i: word;

 f:=real(i);

    - FASTGRAPH: SetClipRect, ClipLine (Cohen-Sutherland algorithm)
    - poprawki dla {$i filename}, poprawne liczenie linii kompilowanego programu

    1.3.8

    - SYSTEM: RANDOM(RANGE: BYTE): BYTE; RANDOM(RANGE: INTEGER): SMALLINT;
    - CRT: WHEREX, WHEREY
    - SYSUTILS: BEEP
    - dodatkowy znak * po apostrofie '' oznacza inwers znaków, np.: 

     writeln('inwers'*'bez inwersu');

    1.3.7

    - dodana możliwość ładowania bloku resource {$R} pod adres tablicy

    1.3.6

    - dodane rozkazy GetIntVec, SetIntVec w zastępstwie rozkazu Intr
    - umożliwione zwracanie wartości RESULT dla funkcji poprzez tablice
    - poprawki dla MOVE (downwards, upwards)
    - optymalizacja ASM dla procedur/funkcji POKE, DPOKE, PEEK, DPEEK, FILLCHAR, MOVE, INTTOREAL
    - SYSTEM: ParamCount, ParamStr (SDX, BWDOS)

    1.3.5

    - dodana możliwość odczytu adresu stałej, np.: 

      const tb: array [0..0] of byte = ( lo(word(@tb)) );

    - dodany odczyt wektorów DLI, VBL przez rozkaz INTR 

      intr(rVBL, label);
  intr(rDLI, label);

    1.3.4

    - dodana dodatkowa informacja o zajmowanej pamięci przez kolejne kompilowane moduły
    - dodany nowy moduł VBXE (tryb OVERLAY, BLITTER)
    - dodana obsługa błędów dla operacji I/O {I+} {I-} IOCHECK ON/OFF
    - dwie dodatkowe poprawki Greblusa dla $I, $R z myślą o działaniu w środowisku Linuxa

    1.3.3

    - Greblus dodał poprawki umożliwiające działanie kompilatora z Linux-em
    - dodana możliwość zaincjowania wskaźnika 

    	tmp: byte;
	p: pointer = @tmp;
	a: ^byte = @tmp;

    - dodana możliwość przypisania rekordu 

    type a = record x,y: byte end;
var k,w: a;

	k:=w;

    - GRAPH: SetVideoBank, SetColorMapDimensions, SetColorMapEntry
    - VBXE: GetXDL, SetXDL, RunBlit, ClrVideoBank

    1.3.2

    - DOS: GetTime, SetTime
    - MATH: Ceil
    - SYSUTILS: GetTickCount
    - FindFirst ... obsługa Attributes
    - wbudowanie funkcji w kompilator: INT, FRAC, TRUNC, ROUND, ODD

    1.3.1

    - dodana obsługa rekordów RECORD
    - {$i filename}
    - {$r filename}, Resource Type: RCDATA, DOSFILE, RELOC, RMT, MPT, CMC
    - dodany przełącznik -o Optimize code
    - możliwość wymuszenia typu dla CONST

      const
      a: word = 5;     // WORD
      b = 5;           // BYTE

    - dodana obsługa modyfikatorów INTERRUPT, FORWARD, REGISTER dla procedur i funkcji
    - dodana obsługa mapy kolorów (40x30x8x8) VBXE (moduł GRAPH, CRT), SetColorMap, SetColorCell, SetVideoBank
    - SYSUTILS: TSearchRec, FindFirst, FindNext, FindClose
    - GRAPH, FASTGRAPH: FillRect, FillEllipse
    - SYSTEM: ODD, INT, LOW, HIGH, SIZEOF, INTR (INTERRUPT_NUMBER), BinStr, OctStr, HexStr, Pause, Sound, NoSound, Concat
    - RMT: RMTINIT, RMTPLAY, RMTSTOP
    - MPT: MPTINIT, MPTPLAY, MPTSTOP
    - CMC: CMCINIT, CMCPLAY, CMCSTOP